نازایی, ناباروری
نازایی و ناباروری یکی از مشکلاتی که امروزه در جامعه بسیار زیاد شده است. و نگرانی خیلی از عروس خانم هایی که به تازگی ازدواج کرده اند این است که چگونه از ناباروری خود آگاه شوند و راه درمان ناباروری آنها چیست؟
ناباروریهایی که ناشی از ابتلا به بیماری، زندگی در شرایط پراسترس و تنش، مصرف غذاها و داروهای شیمیایی و ناسالم و فعالیت در محیطهای صنعتی و آلوده است. اگرچه به باور متخصصان و پزشکان این حوزه، امروز با وجود شیوههای درمان نازایی و ناباروری متعددی که در جهان و کشور ما ایران وجود دارد، دیگر هیچ زوج جوانی نباید نگران مشکلات و اختلالات ناباروری و نازایی باشد اما با وجود این، هستند زوجهایی که به دلیل نداشتن توان مالی برای تامین هزینههای درمان یا نپذیرفتن شیوهها و شرایط درمان ناباروری و نازایی مانند استفاده از تخمک یا لقاح اهدایی امکان ناباروری را برای همیشه از دست میدهند.
عوامل نازایی در مردان وزنان و راه های درمان ان:
غلب نگرانی زوجهای جوان در ماههای اول پس از ازدواج ، مشکل حامله شدن همسر است.
این موضوع در شهرستانها واماکنی که از نظر بافت فرهنگی واجتماعی ، سنتها وباورهای غلط هنوز در قشرهای پایین ومتوسط نفوذ دارند، مشکلات نازایی دو چندان می شود وافراد خانواده عروس وداماد وبستگان وحتی همسایه ها ، همگی از تازه عروس جویای وضع بارداری او هستند وبه طور خواسته وناخواسته آنها را دریک فشار روحی وجسمی شدید قرار می دهند.
نازایی تنها یک مشکل زنانه نیست بلکه فاکتورهای مردانه نیز در این امر دخالت دارند .حدود ۴۰ درصد از علتهای نازایی مردها هستند. در نتیجه به تفکیک علل نازایی و ناباروری در مرد و زن اشاره می کنیم.
عوامل بروز ناباروری مردانه
۱٫دیابت
۲٫سابقه ضربه به بیضه ها یا چرخش بیضه ها، سابقه بلوغ زودرس یا دیررس
۳٫ داروهای مورد استفاده در دوران زخمها یا پسویازیس
۴٫ ترمیم فتق
۵٫ مصرف الکل به مقدار زیاد
۶٫ یضه نزول نکرده
۷٫ مصرف دخانیات
۸٫ تماس ناحیه های تناسلی با دماهای بالا
۹٫ تماس با مواد سمی در حین کار نظیر مس، کادمیوم و جیوه، اکسید اتیلن، کلرید وینیل، مواد رادیو اکتیو و اشعه
۱۰٫ سابقه مصرف دی استیل بسترول توسط مادر در حین بارداری و سابقه ابتلا به اوریون حین بلوغ
۱۱٫ وجود سابقه عفونت پروستات یا ناحیه تناسلی.
دلایل نازایی در زنان
خانمهای بسیاری هستند که خیلی زود شوق و ذوق و امید مادر شدن خود را از کف میدهند و ترس نازایی دلشوره روز‌ها و شب‌هایشان می‌شود. برای بارداری، آزادشدن دوره‌ای تخمک ضروری است اما عواملی مؤثر چون ریتم قاعدگی، دمای پایه بدن، فاکتورهای تخمدان، لوله رحم، واژن و اندومتریوز (وجود بافت رحم در مکانی غیر از رحم) نیز مؤثرند.
واژن و ترشحات آن در تغذیه، ذخیره و حرکت تدریجی اسپرم‌ها به قسمت‌های بالا‌تر و محافظت آنها از محیط اسیدی واژن نقش مهمی دارد.
مشکلاتی که به نازایی ناشی از عدم تخمک‌گذاری مربوط هستند عبارتند از:
سندرم تخمدان پلی کیستیک، نارسایی زودرس
تخمدان، افزایش هورمون پرولاکتین، اختلال تیروئید و نقایص فاز ترشحی و
اختلال سیستم ایمنی مثل ویتیلیگو (لک و پیس)، کم کاری پاراتیروئید، دیابت،
کم خونی، نارسایی غده‌های تیروئید و فوق کلیه.
عوامل رحمی بیشتر باعث سقط جنین می‌شوند تا نازایی. فیبروم‌ها و اندومتریوز از علل مهم رحمی در نازایی می‌باشند.
مواردی که علل نازایی زنان را شامل می‌شود:
۱ ـ اختلالات تخمک‌گذاری که به طور عمومی از آن به عنوان تنبلی تخمدان یاد می‌شود که جزو علل شایع نازایی بوده، ژنتیک در بروز آن نقش دارد و از بیماری‌هایی است که درمان‌های متنوعی برای آن یافت شده و معمولا خوش عاقبت‌تر از سایر علل نازایی است.
۲ ـ اختلالات در لوله‌های رحمی که حدود ۳۰ تا ۴۰ درصد از علل نازایی در زنان است. انسداد لوله‌های رحمی می‌تواند به دلیل عفونت‌های مکرر لگنی، مشکلات مادرزادی، چسبندگی ناشی از بیماری اندومتریوز یا چسبندگی ناشی از عمل جراحی باشد. راه تشخیص این بیماری هیستروسالپنگوگرافی یا عکسبرداری از رحم با مواد حاجب رادیولوژی است که هر چند روش دردناکی است اماروش تشخیصی دقیق و مطمئنی است.
۳ـ اختلال در ذخیره تخمدانی که در واقع به دلیل مشکلات ژنتیک، اشعه و برخی
دارو‌ها، تخمدان‌ها به طور زودرس از کار افتاده و دیگر تخمک‌گذاری
نمی‌کنند. این بیماری در واقع نوعی یائسگی زودرس است.
۴ـ اختلال در شکل رحم که علت چندان شایعی نیست و بیشتر مواقع منجر به
سقط‌های مکرر (نه‌ناباروری) می‌شود. این بیماری نیز با هیستروسالپنگوگرافی
قابل تشخیص است. باید دانست که فیبروم‌ها (می‌وم‌ها) ی رحمی برخلاف تصور
عمومی منجر به نازایی نمی‌شوند.
۵ ـ اختلالات سرویکس (دهانه رحم) که حدود ۵ درصد از علل نازایی در زنان را تشکیل می‌دهد و می‌تواند ژنتیک باشد.
۶ ـ در نهایت بیماری‌های ایمونولوژیک یا سیستمیک مثل نارسایی کلیه و کم کاری تیروئید که ضمن از کار انداختن سیستم‌های دیگر بدن موجب اختلال در عملکرد سیستم تناسلی و نازایی می‌شود.
درمان ناباروری در مردان
- لاپاروسکوپی
لاپاروسکوپی یک روش موثر و بدون خطر در درمان یک نوع اختلال ناباروری در بالغین است.
- کریپتورکیدسیم
شایع ترین ناهنجاری دستگاه تناسلی می باشد که در بدو تولد در نوزادان مذکر قابل تشخیص است. تشخیص کریپتورکیدسیم، از طریق مشاهده میسر است.
درمان نازایی در زنان
- مشکل انسداد لوله های رحمی جراحی برای گشایش لوله ها، یا لقاح مصنوعی آزمایشگاهی (ivf) می باشد.
- درمان مشکلات تخمک گذاری داروهای باروری و لقاح مصنوعی از راههای درمان است.
- برای تخمک های ضعیف بارداری به روش لقاح مصنوعی آزمایشگاهی (ivf) با استفاده از تخم یا جنین اهدایی، یا فرزندخواندگی روشی برای درمان به کار میرود.
- در درمان اندومتریوزیز از داروهای باروری همراه با تلقیح مصنوعی، جراحی برای برداشتن بافت غیرطبیعی یا گشودن لوله، تکنولوژی های نوین در درمان ناباروری استفاده می شود.
- برای تخمک پلی کیستیک اصلاح روش زندگی (رژیم غذایی و ورزش) یا داروهای باروری و لقاح مصنوعی. راه درمان جدید سندروم تخمدانی پلی کیستیک استفاده از داروی دیابتی موسوم به متفورمین (گلوکوفاژ) است که امکان تخمک گذاری منظم را فراهم می کند.
در چه شرایطی باید فورا برای درمان اقدام کرد؟
شرایطی برای مردان و زنان وجود دارد که در صورت بروز آنها نیاز به ۱۲ بار تلاش برای بچهدار شدن به مدت یک سال نیست و زوج باید هر چه زودتر برای درمان اقدام کند.
* در صورتی که بیضه مرد دچار عفونت ناشی از جراحی شده باشد یا ضربه خورده باشد.
* اگر رویش موها در بدن مرد به صورت نرمال و طبیعی نباشد.
* مردانی که دچار کوتاهی یا بلندی قد مفرط هستند.
* افرادی که سابقه ناباروری در خانواده آنها وجود دارد نیز باید مانند گروه‌های قبلی باید زودتر برای درمان اقدام کنند.
* زنانی که سابقه جراحی در ناحیه شکم داشتند یا سابقه چسبندگی در ناحیه شکم داشتند نیز در این گروهاند.
* در صورتی که سن زنی از مرز ۳۵ گذشته باشد یا سن زوج به طور کلی بالا باشد نیز باید سریعتر برای درمان اقدام کند و نیازی نیست تا ۱۲ مرحله را پشت سر بگذارد.